Zakup samochodu w 2014 r. - jakie przepisy stosować?

Od 1 stycznia 2014 r. obowiązuje art. 86a ustawy o VAT, z którego wynika, że ograniczenia w odliczeniu VAT odnoszą się do nabycia samochodów osobowych oraz innych niż samochody osobowe pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. W tej sytuacji kwotę podatku naliczonego stanowi 60% kwoty VAT określonej w fakturze, nie więcej jednak niż 6.000 zł. Podobne zasady dotyczą samochodów użytkowanych w ramach umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub umowy o podobnym charakterze (podatnik może odliczyć 60% z faktury dokumentującej ratę leasingową, nie więcej niż 6.000 zł w całym okresie użytkowania), zaś w razie nabycia paliwa do tych samochodów odliczenie nie przysługuje w ogóle (art. 88a ustawy o VAT).

Jednak w porównaniu do obowiązujących do końca 2013 r. przepisów poszerzony został katalog samochodów, których nabycie uprawniać będzie do pełnego odliczenia podatku VAT. Są to określone w art. 86a ust. 2 pkt 6 ustawy o VAT pojazdy samochodowe inne niż wymienione w art. 86a ust. 2 pkt 1-5, w których liczba miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy wynosi:

a) 1 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 425 kg,

b) 2 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 493 kg,

c) 3 lub więcej - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 500 kg.

W art. 86a ust. 4 ustawy o VAT, wskazano ponadto, że dopuszczalna ładowność tych pojazdów oraz liczba miejsc (siedzeń) powinna być określona na podstawie dokumentów wydanych zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym.

Aby móc w 2014 r. odliczać cały podatek VAT przy nabyciu samochodu należy wziąć jednak pod uwagę zasady homologacji. Jeżeli nabyty pojazd - zgodnie z homologacją - nie jest samochodem osobowym (ma symbol N1), podatnikowi przysługuje pełne prawo do odliczenia VAT. Przy nabyciu samochodów osobowych - prawo do odliczenia jest ograniczone.

Należy podkreślić, że większość praktyków podatkowych uznaje zasadniczo, że od 1 stycznia 2014 r. podatnik VAT ma możliwość odliczenia całego VAT na podobnych zasadach, jakie obowiązywały do końca 2010 r. (czyli uwzględniając wyrok TSUE z dnia 22 grudnia 2008 r., w sprawie C-414/07).

Tak samo w zasadzie mówi się o odliczaniu VAT przy nabyciu od 1 stycznia 2014 r. paliwa do używanych przez podatników na potrzeby działalności opodatkowanej VAT samochodów z tzw. kratką (nabytych w latach wcześniejszych), pamiętając, że prawo do odliczenia VAT przy nabyciu paliwa do tych pojazdów, ma zastosowanie pod warunkiem, że dla tych pojazdów została wydana homologacja i pojazdy te spełniają wymogi określone art. 86a ust. 2 pkt 6 oraz ust. 4 ustawy.

Problem w tym, że obecne przepisy dotyczące homologacji ciężarowej uległy zmianie. Aby ustalić, czy samochód mieści się w kategorii N1 (czyli może być uznany za ciężarowy) należy odwołać się do załącznika II do dyrektywy 2007/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 września 2007 r. ustanawiającej ramy dla homologacji pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz układów, części i oddzielnych zespołów technicznych przeznaczonych do tych pojazdów (Dz. Urz. UE L nr 263/1 ze zm.). Nie jest zatem wystarczającym uznanie, że auto ma odpowiednią ładowność czy kratkę. Konieczne jest ponadto stwierdzenie, czy auto takie ma możliwość załadunku towarów poprzez tylne lub boczne drzwi, czy też tylną klapę. Należy także sprawdzić wielkość otworu ładunkowego (w autach z co najmniej dwoma rzędami siedzeń min. 80 cm wysokości i co najmniej 12.800 cm² powierzchni).

Jeżeli auto uzyska taką homologację ciężarową (N1), nie ma wątpliwości, że podatnik ma prawo do pełnego odliczenia VAT. Trudno jednak jednoznacznie stwierdzić, czy takie samo prawo będą mieli podatnicy kupujący stare "samochody z kratką", które obecnie nie spełniają ww. wymogów.

Zasady odliczania VAT naliczonego od samochodów, omówione powyżej nie będą jednak obowiązywały długo. Komisja Europejska wyraziła bowiem zgodę na wprowadzenie ograniczeń (do 50% kwoty podatku) w odliczaniu podatku naliczonego od zakupu samochodów osobowych i niektórych pojazdów samochodowych, a także samochodów używanych na podstawie umowy najmu, czy leasingu, jak również wydatków związanych z ich używaniem (paliwo). Komisja ta jednak nie wprowadziła kwotowego ograniczenia w odliczaniu VAT od zakupu ww. samochodów.

Ograniczenia mają dotyczyć samochodów lub pojazdów wykorzystywanych nie tylko do celów działalności gospodarczej ale również służących celom prywatnym. Nie powinny natomiast mieć zastosowania w przypadku wykorzystywania ich wyłącznie na potrzeby działalności gospodarczej.

Ograniczenie w odliczaniu VAT - zdaniem Komisji Europejskiej - nie może mieć zastosowania do:

pojazdów silnikowych o maksymalnej łącznej masie ponad 3,5 tony,
pojazdów silnikowych posiadających, łącznie z siedzeniem kierowcy, więcej niż 9 miejsc siedzących,
wydatków, które w całości związane są z działalnością gospodarczą podatnika. Unia zdecydowała, że ograniczenia, o których mowa mogą być wprowadzone tylko do końca 2016 r., jednak możliwe jest przedłużenie tego okresu, po złożeniu stosownego wniosku w tej sprawie do 1 kwietnia 2016 r.

Warto mieć na względzie że Ministerstwo Finansów jak najszybciej zechce wprowadzić w życie nowe regulacje w tym zakresie, zgodne z decyzją derogacyjną Komisji Europejskiej. Należy się zatem w najbliższym czasie spodziewać nowelizacji ustawy o VAT. Ministerstwo Finansów ma zamiar uzależnić prawo do odliczenia podatku naliczonego przede wszystkim od tego, do jakich celów samochód będzie przez podatnika wykorzystywany. Jeżeli zatem podatnik będzie używał samochodu wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej, to będzie miał pełne prawo do odliczenia VAT. Przy używaniu auta również do celów prywatnych - prawo do odliczenia przy nabyciu ograniczone będzie do 50%.

Reasumując

W najbliższym czasie - w związku z decyzją derogacyjną upoważniającą Polskę do wprowadzenia szczególnego środka stanowiącego odstępstwo od art. 26 ust. 1 lit. a) i art. 168 dyrektywy Rady 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej - planuje się zmiany w przepisach dotyczących samochodów osobowych i niektórych pojazdów samochodowych. Wobec powyższego zasady zawarte w art. 86a i art. 88a ustawy o VAT będą obowiązywać do dnia implementacji ww. decyzji.